Tuzla İlçe Tanıtımı 4

Bu ikili durum Fatih'e kadar devam eder. Bizans'ın ortadan kaldırılmasıyla bölge tamamen Osmanlıya tabi olur. Aşıkpaşazade şöyle der: Anı beyan eder kim Sultan Mehmed Burûsa’da imâret yapdı, ana birkaç pâre köyler istedi kim vakf ide, buldığı köyleri ne sûretle buldı. Halk eyitdi, "Sultânım bu deniz kenarında hayli köyler vardır kim Müsliman vilayetinin içindedir ve illâ İstanbul’undur" dediler. Sordı bildi, üzerine leşker gönderdi. Birisi "Geğibuze" dir "Hereke" den âkâru (öte yan), kâfiri gördi kim leşker gelir hisarı bırakdı İstanbul’a kaçdı. Biri dahi "Eski Geğibuze" dir, ol cenk etdi anı yağma etdiler aldılar, evlerini Müslimanlara verdiler. Biri dahi "Darucı=Darıca" dır, ol ahdle verdi anı dahi imârete vakf etdi. Biri "Pendik" dir kâfiri İstanbul’a gitdi. El-hâsıl bu deniz kenarında kâfir hisarcıkları kim vardır şimdiye değin gâh Müslimanlara dönerdi ve gâh kâfire dönerdi, Tâ Murad-ı Hân oğlu Mehmed’e değin. Neşri Tarihi’nde; Rivâyetdir ki, andan Hünkâr devlet ve sa‘adet ile sâlim ve gânım, dârü'l-feth Burusa'ya inüb, buyurdı. Ahiret içün bir âli imaret ve bir âli cami‘ ki mislin kimesne görmemiş ola, bina edeler. Ve gurebâ, fukâra içün müsâfirhâne dahi yapalar ve dârülhayr bir medrese-i âliye dahi bünyâd edeler. Ve bir âli kubbe dahi kendi vücud-ı şeriîfi içün yapalar. Ve otuz hâfız her gün ol kubbede, hatm-i Kelâmullah edüb, sevâbın abâ ve ecdâdına ve sâir müslimîne hibe oluna. Az zaman içinde emir mucibince zikr olan binalar yapılub, tamam oldu. Câmi‘e hatib ve huffâz ve imam ve mü'ezzin ve medreseye müderris ve mu‘id ve imarete mütevelli ve câbî ve vekilharç ta‘yin edüb ve imarete bir nice kâfir köylerin vakf etmek istedi. Beylerden biri eyitdi: "Ey Sultan-ı âlem, bunda Müslüman vilayetinin içinde deniz kenarında bir nice kâfir köyleri vardır kim, [biz] İstanbul'unuz (İstanbulluyuz) deyü otururlar" dedi.

 Andan Sultan Mehmed anları teftiş edüb üzerlerine leşker gönderdi. Cümlesinden biri, Gebze'den öte Hereke'dir. Kâfir gördü kim, üzerine leşker gelür, hisarın bırakub İstanbul'a kaçdı. Biri dahi Eski Gebze'dir (Eskihisar), anın kâfirleri kaçmayub, hayli zaman ceng etdiler. Ahir anı yağmayla alub, evlerini Müslümanlara verdiler. Biri dahi Darucı (Darıca) derler. Ol ahidle ita‘at edüb verdi. Anı Sultan Mehmed, imaretine vakf etdi. Ve biri dahi Pendik'tir. Kafiri kaçup İstanbul'a gitdi. Ve Kartal hisarı dahi yine öyle etdi. Muhassal bu deniz kenarındaki hisarcıklar ki vardır. Sultan Mehmed b. Murad Han zamanına dek inkılabda idi. Zira Kostaniyye kuvvetiyle gâh Müslümana ve gâh kâfirlere dönerlerdi. Sonra Sultan Mehmed b. Murad Han İstanbul'u feth edicek inkılabdan kurtulub cebrî Müslümana ita‘at etdiler. Solakzâde Tarihi'nde de konu şu şekilde aktarılır: Binâ-ı câmi’ ve medrese ve imaret-i şehr-i Burûsa ve feth-i ba’zı kıla’ ve ta‘yin şoden evkâf Selâtin-i Âl-i Osman bu güzergâh-ı dünyây-ı fânînin adem-i bekâsını mülâhaza etmekle dâima hayrâta sarf- evkât ederlerdi. Vaka‘a-ı Timurdan sonra Devlet-i Aliyye’ye bir mıkdar fütûr gelüb yine inâyet-i Rabbâni ile Hânedân-ı Osmanî kuvvet ve kudret hâsıl itmeğin Sultân-ı refi‘u’l-mekan (sekiz yüz yirmi iki senesinde) Mahrûse-i Burûsa’da vasat-ı şehirde bir câmi‘-i bülend ve yanında bir medrese-i bî mânend ve bir imâret-i pür menfa‘at bina etdirüb zikr olınan hayrâta evkâf ma‘mûre ta‘yini içün ümerây-ı nîk re’yi ile müşâvere olındukda serîr-i a‘lâya arz etdiler ki İstanbul nevâhisinden ba‘zı kasabât ve kura mukaddemâ